Μετά το τέλος της Μάχης της Κρήτης και την κατάληψη του νησιού από τους Ναζί η ομάδα των εννιά εξόριστων κομμουνιστών από τη Φολέγανδρο, την Νίσυρο και την Κίμωλο, που πολέμησαν ηρωικά στη μάχη, συνεδρίασε κι αποφάσισε μαζί με τους εξόριστους από τη Γαύδο, την ίδρυση στην Κρήτη αντιστασιακής οργάνωσης με το όνομα Παγκρήτιο Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ) το οποίο όταν ιδρύθηκε το ΕΑΜ (27 Σεπτεμβρίου 1941) προσχώρησε σ’ αυτό. Ο Κοντουδάκης από την πρώτη στιγμή, εντάχθηκε στην οργανωμένη αντίσταση κατά των Γερμανών, και αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις μέσα από το ΕΑΜ. Η δράση του ήταν κυρίως στο χωριό του και στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Κισάμου. Εκλέγεται πολιτικός υπεύθυνος του ΕΑΜικού Γραφείου Ανατολικής Κισάμου.
Τα δύο πρώτα χρόνια της μαύρης κατοχής και σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας, έπρεπε ν’ αντιμετωπιστούν η αιματηρή τρομοκρατία των χιτλερικών και το πνεύμα της ηττοπάθειας και της υποταγής στον κατακτητή καθώς και το μεγάλο πρόβλημα της πείνας με την εξασφάλιση των ελάχιστων και πιο στοιχειωδών αγαθών διατροφής απαραίτητων για φυσική επιβίωση δηλ. το πρόβλημα του επισιτισμού.
Στα τέλη του φθινοπώρου του 1941 στη Νέα Χώρα των Χανίων, στο σπίτι του Παύλου Μιχελιουδάκη ιδρύεται η Παγκρήτια Οργάνωση Ελεύθερων Νέων (ΠΟΕΝ) η οποία το Φλεβάρη του 1943 με την ίδρυση της ΕΠΟΝ προσχώρησε σε αυτήν. Ο Κοντουδάκης ως καθηγητής εντάσσεται σ’ αυτήν και βοηθά σημαντικά για την ανάπτυξη της ΕΠΟΝ πράγμα που γίνεται ταχύτατα. Η ανταπόκριση της νεολαίας στο κάλεσμα της ΕΠΟΝ είναι εντυπωσιακή. Σε όλα σχεδόν τα χωριά στήνονται οργανώσεις της ΕΠΟΝ. Αυτό συμβαίνει και στο Πολεμάρχι.
Μια έκθεση που υπάρχει στο αρχείο του Κοντουδάκη μας δίνει ανάγλυφη την εικόνα της νεολαίας, της υγείας και της εκπαίδευσης του χωριού. Σύμφωνα με αυτήν1, ο πληθυσμός του χωριού είναι 365 κάτοικοι. Από αυτούς νέοι 16-23 ετών, 51 (32 αγόρια, 19 κορίτσια) ήταν επονίτες οι 38 (28 αγόρια, 10 κορίτσια). Νέοι από 8-15: 49. 28 αγόρια και 21 κορίτσια. Αετόπουλα ανοργάνωτα: 0. Όσον αφορά το επάγγελμα και την ειδίκευση των νέων η εικόνα είναι η εξής: Αγόρια: αγρότες 22, ξυλουργοί 2, υποδηματοποιοί 1, ανάπηρος 1, μαθητής 1. Κορίτσια: ράφτρες 2, οικιακά 8. Οργανωμένη αντίδραση: 0 Ζωή Νεολαίας: Παιδιά ξυπόλητα από 8-15 χρονών: 28, Από 16-23: 4. Σπίτια κατεστραμένα: 2, ημικατεστραμένα: 6, άστεγες οικογένειες: 4
Υγεία: άρρωστοι από 16-23: 4, από βροχικά: 1, από γρίπη: 1, νευροψυχικά: 2, 8-15: 0 Μόρφωση: λειτουργεί δημοτικό σχολείο με 1 δάσκαλο και 6 τάξεις ως τώρα και πριν τον πόλεμο. Πριν τον πόλεμο φοιτούσαν 40 μαθητές και τώρα 43. Κάνουν 34 ώρες μάθημα τη βδομάδα. Το σχολείο δεν έχει καθόλου όργανα διδασκαλίας και χάρτες, κανείς μαθητής δεν έχει τα μαθητικά είδη που χρειάζεται. Λειτουργούν 3 συνεταιρισμοί, παιδιά θύματα πολέμου 5, χαρτοπαίκτης 1. Ζημιές του σχολείου: 7 τζαμιλίκια και η κυρία είσοδος τελείως κατεστραμμένα και 2 θύρες αποχωρητηρίων και 2 εσώθυρες μισοκατεστραμμένες.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρόγραμμα της Συνέλευσης των στελεχών της ΕΠΟΝ του τομέα Ανατ. Κισάμου. Εκτός από τις εισηγήσεις και τις εκθέσεις δράσης, απαγγέλονται ποιήματα, τραγουδιούνται πατριωτικά τραγούδια από χορωδία κ.ά. Η πολύπλευρη δράση της ΕΠΟΝ συνεχίζεται αδιάκοπα και ακούραστα και μετά την απελευθέρωση και σ’ αυτό η συμβολή του Κοντουδάκη είναι καθοριστική.
Το 1945 είναι Γραμματέας της Τομεακής Επιτροπής Ανατολικής Κισάμου του ΕΑΜ με 32 χωριά στον Τομέα ευθύνης του. Τα χωριά αυτά είναι: Αφράτα, Ροδωπού, Καμάρα, Μελισουργός, Ραβδούχα, Νοχιά, Καρθιανά, Βασιλόπουλο, Επισκοπή, Άστρικας, Κρύα Βρύση, Αγ. Αντώνης, Δελιανά, Πανέθυμος, Παλιά Ρούματα, Κακόπετρος, Καλάμι, Φωτακάδω, Ανώσκελη, Γλώσσα, Βουκολιές, Πολεμάρχι, Μούλετε, Ταυρωνίτης, Καμισιανά, Σπηλιά, Δρακώνα, Βούβες, Νιο Χωριό, Νεριανά, Συρίλι, Πασσαλιανά. Είναι, επίσης, Τομεάρχης στην ίδια περιοχή και αντιπρόσωπος της Νομαρχιακής Επιτροπής του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας (ΑΚΕ) που εδρεύει στα Χανιά. Οι μετακινήσεις τότε ήταν πάρα πολύ δύσκολες και ο συντονισμός γίνεται με σημειώματα, όμως οι δράσεις είναι πολυποίκιλες και η δουλειά που παράγεται αποτελεσματική.
Τα πάντα στον αγώνα για μια ελεύθερη πατρίδα και μ’ ένα όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Για παράδειγμα:
α) Συγκέντρωση του ΕΑΜ στο Πολεμάρχι και συζήτηση για τη γραμμή του ΕΑΜ, για την πολιτική κατάσταση κτλ.
β) Άλλη συγκέντρωση του ΕΑΜ γίνεται στο Φωτακάδω και οι συμμετέχοντες θα πρέπει να έχουν απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα: 1. Πόσα είναι τα οργανωμένα μέλη του ΕΑΜ. 2. Πόσα εργάζονται στην Ε.τ.Α.; 3. Πόσα εργάζονται στην Αλληλεγγύη; 4. Πόσα εργάζονται στη διαφώτιση; 5. Ποια η οργανωμένη δύναμη της ΕΟΚ; 6. Ποια η οργανωμένη δύναμη της ΕΠΟΝ; 7. Πόσες γυναίκες έχουμε διανοούμενες; 8. Πόσες ανοργάνωτες;
γ) Στο αρχείο του Κοντουδάκη υπάρχει το παρακάτω σημείωμα: «Παλιά Ρούματα 14-11-1944: Συναγωνιστή Γιάννη, Με το συναγωνιστή Δημ. Βακάκη ωρίσαμε εδώ στα Ρούματα την ερχόμενην Κυριακήν 19 Νοεμβρίου Γενικήν Αχτιδικήν συνέλευση. Σου στέλνω προσκλήσεις για τα διάφορα γραφεία της περιφέρειας σου. Απαραιτήτως πρέπει εκείνη την ημέρα να έλθης στην συνεδρίαση σαν μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής Παλιών Ρουμάτων. Ορίσαμε τη συνεδρίαση εδώ γιατί είναι το μόνο χωριό της αχτίδας μας που είναι [λεύ]τερο. Θα συζητήσωμε το ζήτημα της επιμελητείας και της μεταφοράς των τροφίμων στο τάγμα. Απ’ εδώ περνούν όλα τα τρόφιμα του τάγματος και έχωμε πελαγώσει. Επίσης το ζήτημα της διαφωνίας των μελών και συντονισμού της εργασίας στην οργάνωση. Θα σε περιμένομε με συντροφικούς χαιρετισμούς, Γιώργης».
Τα δύο πρώτα χρόνια της μαύρης κατοχής και σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας, έπρεπε ν’ αντιμετωπιστούν η αιματηρή τρομοκρατία των χιτλερικών και το πνεύμα της ηττοπάθειας και της υποταγής στον κατακτητή καθώς και το μεγάλο πρόβλημα της πείνας με την εξασφάλιση των ελάχιστων και πιο στοιχειωδών αγαθών διατροφής απαραίτητων για φυσική επιβίωση δηλ. το πρόβλημα του επισιτισμού.
Στα τέλη του φθινοπώρου του 1941 στη Νέα Χώρα των Χανίων, στο σπίτι του Παύλου Μιχελιουδάκη ιδρύεται η Παγκρήτια Οργάνωση Ελεύθερων Νέων (ΠΟΕΝ) η οποία το Φλεβάρη του 1943 με την ίδρυση της ΕΠΟΝ προσχώρησε σε αυτήν. Ο Κοντουδάκης ως καθηγητής εντάσσεται σ’ αυτήν και βοηθά σημαντικά για την ανάπτυξη της ΕΠΟΝ πράγμα που γίνεται ταχύτατα. Η ανταπόκριση της νεολαίας στο κάλεσμα της ΕΠΟΝ είναι εντυπωσιακή. Σε όλα σχεδόν τα χωριά στήνονται οργανώσεις της ΕΠΟΝ. Αυτό συμβαίνει και στο Πολεμάρχι.
Μια έκθεση που υπάρχει στο αρχείο του Κοντουδάκη μας δίνει ανάγλυφη την εικόνα της νεολαίας, της υγείας και της εκπαίδευσης του χωριού. Σύμφωνα με αυτήν1, ο πληθυσμός του χωριού είναι 365 κάτοικοι. Από αυτούς νέοι 16-23 ετών, 51 (32 αγόρια, 19 κορίτσια) ήταν επονίτες οι 38 (28 αγόρια, 10 κορίτσια). Νέοι από 8-15: 49. 28 αγόρια και 21 κορίτσια. Αετόπουλα ανοργάνωτα: 0. Όσον αφορά το επάγγελμα και την ειδίκευση των νέων η εικόνα είναι η εξής: Αγόρια: αγρότες 22, ξυλουργοί 2, υποδηματοποιοί 1, ανάπηρος 1, μαθητής 1. Κορίτσια: ράφτρες 2, οικιακά 8. Οργανωμένη αντίδραση: 0 Ζωή Νεολαίας: Παιδιά ξυπόλητα από 8-15 χρονών: 28, Από 16-23: 4. Σπίτια κατεστραμένα: 2, ημικατεστραμένα: 6, άστεγες οικογένειες: 4
Υγεία: άρρωστοι από 16-23: 4, από βροχικά: 1, από γρίπη: 1, νευροψυχικά: 2, 8-15: 0 Μόρφωση: λειτουργεί δημοτικό σχολείο με 1 δάσκαλο και 6 τάξεις ως τώρα και πριν τον πόλεμο. Πριν τον πόλεμο φοιτούσαν 40 μαθητές και τώρα 43. Κάνουν 34 ώρες μάθημα τη βδομάδα. Το σχολείο δεν έχει καθόλου όργανα διδασκαλίας και χάρτες, κανείς μαθητής δεν έχει τα μαθητικά είδη που χρειάζεται. Λειτουργούν 3 συνεταιρισμοί, παιδιά θύματα πολέμου 5, χαρτοπαίκτης 1. Ζημιές του σχολείου: 7 τζαμιλίκια και η κυρία είσοδος τελείως κατεστραμμένα και 2 θύρες αποχωρητηρίων και 2 εσώθυρες μισοκατεστραμμένες.
Το 1945 είναι Γραμματέας της Τομεακής Επιτροπής Ανατολικής Κισάμου του ΕΑΜ με 32 χωριά στον Τομέα ευθύνης του. Τα χωριά αυτά είναι: Αφράτα, Ροδωπού, Καμάρα, Μελισουργός, Ραβδούχα, Νοχιά, Καρθιανά, Βασιλόπουλο, Επισκοπή, Άστρικας, Κρύα Βρύση, Αγ. Αντώνης, Δελιανά, Πανέθυμος, Παλιά Ρούματα, Κακόπετρος, Καλάμι, Φωτακάδω, Ανώσκελη, Γλώσσα, Βουκολιές, Πολεμάρχι, Μούλετε, Ταυρωνίτης, Καμισιανά, Σπηλιά, Δρακώνα, Βούβες, Νιο Χωριό, Νεριανά, Συρίλι, Πασσαλιανά. Είναι, επίσης, Τομεάρχης στην ίδια περιοχή και αντιπρόσωπος της Νομαρχιακής Επιτροπής του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας (ΑΚΕ) που εδρεύει στα Χανιά. Οι μετακινήσεις τότε ήταν πάρα πολύ δύσκολες και ο συντονισμός γίνεται με σημειώματα, όμως οι δράσεις είναι πολυποίκιλες και η δουλειά που παράγεται αποτελεσματική.
Τα πάντα στον αγώνα για μια ελεύθερη πατρίδα και μ’ ένα όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Για παράδειγμα:
στ) Στις 1 Απριλίου 1945 γίνεται στο Καστέλι Ολομέλεια στελεχών της Επαρχιακής Επιτροπής Κισάμου του ΕΑΜ.
Στις 21 Ιουνίου 1945 ο Κοντουδάκης καλείται από το μέλος του πολιτικού γραφείου του ΑΚΕ Γιώργο Θανασέκο στο καφενείο της δημοτικής αγοράς Χανίων και συναντάται μαζί του για να συζητήσουν «πάνω στα αγροτικά προβλήματα της περιφέρειας και στον τρόπο αντιμετώπισης των». Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι τότε, με απόφαση της Κ.Ε. του ΚΚΕ τα αγροτικά του στελέχη εντάχθηκαν στο ΑΚΕ, απόφαση που αργότερα κρίθηκε λαθεμένη.
Με το τέλος της γερμανικής κατοχής η βαθιά ανακούφιση και η ελπίδα αποτυπώνεται στο σημείωμα από το αρχείο του Κοντουδάκη: «Νέες μέρες ξημερώνουν για το χωριό μας. Τις μέρες αυτές που στο δύστυχο και μαρτυρικό αυτό τόπο αρχίζει μια νέα ζωή, και ο λαός μας χαίρεται τη λευτεριά του και την ευτυχία του που χρόνια νειρευότανε, καθένας μας. […] Χρειάζονται αλήθεια μεγάλες προσπάθειες, για να παραμερίσωμε τον παλιό άνθρωπο, τον χθεσινό εαυτό μας, που η έλλειψη κοινωνικής αγωγής και πολιτικής μόρφωσης και η παραφροσύνη του παγκόσμιου πολέμου, τον έκαμαν κτήνος και που βρέθηκε σκοτωμένη η λίγη συνείδηση που είχε για την αξία της ζωής και τον σεβασμό στην εργασία».
1 Αρχείο Γιάν. Κοντουδάκη, Έκθεση οργάνωσης ΕΑΜ Πολεμαρχίου.
